logo-sociale-alliantie6

Genadebrood

De onstuitbare opmars van de voedselbank

genadebroodPeter Verschuren werkte in Groningen bij de sociale dienst en later als gemeenteraadslid wethouder voor de SP en maakte de opkomst van de voedselbank mee. Is een voedselbank een mooie voorziening voor mensen die het niet zo breed hebben? Of een stimulans voor de overheid om de ondersteuning van mensen aan de onderkant van de samenleving verder in te perken?

Het pro en contra van de voedselbank

Verschuren volgt in dit boek het pro en contra van de voedselbank op de voet en interviewt alle betrokkenen: de voorzitter, de klanten, de oprichters, de sympathisanten, de politici, de gemeenten, de vereniging, de inkomensconsulent, de activist, onder wie de oprichters van de eerste voedselbank in Rotterdam, vrijwilligers, klanten, staatssecretaris Jetta Klijnsma, ambassadeur René Froger en Raf Janssen. Gaat het bij de voedselbank om noodzaak of liefdadigheid? Hoe gaat men in het buitenland met zoiets als de voedselbank om? Hij eindigt met de constatering "dat de worsteling blijft".

Cijfers over 2014

Begin van deze eeuw begon het echtpaar Sies in Rotterdam groenten en brood te brengen naar gezinnen die het financieel moeilijk hebben. Hun initiatief ontwikkelde zich in 2002 tot de eerste voedselbank in Nederland. Twaalf jaar later, in oktober 2014, meldde de landelijke organisatie Voedselbanken Nederland de toetreding van nummertje 157, zijnde de voedsel-bank van Raalte. Over het jaar 2014 schrijft voedselbank Nederland: "Gezamenlijk hielpen de 157 voedselbanken 94.000 mensen. Het aantal personen dat voedselhulp ontving, steeg daarmee met 11% ten opzichte van 2013. Het betreft een autonome groei; de toekennings-criteria om in aanmerking te komen voor een pakket werden niet verhoogd. Voedselbanken werken uitsluitend met vrijwilligers. Op dit moment staan 10.000 mensen klaar om de armsten in de maatschappij van noodhulp te voorzien. Een steekproefsgewijze analyse van het klantenbestand toont aan dat meer dan de helft van de klanten binnen een jaar weer weg is. Ze zijn dan weer in staat om zelfstandig in hun eerste levensbehoefte te voorzien. Minder dan een kwart maakt de maximale termijn van drie jaar vol. Voedselbanken spannen zich in om hun klanten de weg te wijzen naar relevante instanties in de gemeente die klanten ondersteunen hun leven weer op orde te krijgen. Uit de klantenanalyse blijkt ook dat ruim 40% van de gebruikers jonger is dan 18 jaar. Dat wil zeggen dat 37.600 kinderen voor hun voeding afhankelijk zijn van de voedselbank. 55% van de aanvragers van een voedselpakket is vrouw. 32% van de huishoudens die klant zijn, betreffen eenoudergezinnen. Alleen het seg-ment alleenstaanden is groter: 40% ." (www.voedselbankennederland.nl)

De Groningse voorzitter Ulfert Molenhuis

Verschuren signaleert in de korte beschrijving van de ontwikkeling van de verzorgingsstaat hoe het denken over de uitkeringsgerechtigde wijzigde in de loop der jaren. Van slachtoffers van o.a. economische of andere omstandigheden werden ze uiteindelijk gezien als kostenpost en uitvreters. Hij kan over de voedselbank schrijven vanuit eigen ervaring. Ruim zeven maanden heeft hij als vrijwilliger gewerkt bij de voedselbank in Groningen.
Zo kan hij ook gemakkelijk in gesprek komen met Ulfert Molenhuis, sinds februari 2013 de voorzitter. De missie van Ulfert is om de voedselbank overbodig te maken, maar na enige maanden verlegt hij het doel van vijf naar tien jaar. "Armoede beheerst je hele geest, je hele leven. Je wordt volledig in beslag genomen door die nieuwe rekening, door de vraag wat je vanavond moet eten. Afspraken vergeet je, of je komt ze niet na. De bandbreedte van het functioneren van iemand die leeft in armoede is zo beperkt. Het gaat om overleven op de korte termijn. Mijn visie is dat we die bandbreedte kunnen vergroten door betere voedselpakketten en kleding te geven. Hoe minder mensen zich zorgen hoeven te maken over hun eten en kleding, hoe meer ze kunnen." Volgens Ulfert heeft het uitgangspunt van de bijstandswet dat ondersteuning voor mensen in nood geen gunst is maar een recht "niet geholpen om mensen uit de armoede te houden". "En ik zie grote negatieve effecten van de individualisering die in de jaren zeventig is begonnen."

Activist Raf Janssen

Raf Janssen is decennialang een van de drijvende krachten in de anti-armoedebeweging. Hij is secretaris van de Sociale Alliantie en wethouder sociale zaken van de gemeente Peel en Maas. Hij is mede-auteur van het boek Armoe de baas? uit 2008. Volgens Raf Janssen is de samenleving grondig veranderd tussen 1970 en nu. "In de jaren zeventig was de staat de regisseur van het economisch beleid. Dat werd ook geaccepteerd door werkgevers en werk-nemers. We moeten de markt temmen, heette het toen. En iedereen, tot en met de VVD, was het daarmee eens. Nu is de overheid geen regisseur meer, maar een dienstknecht van de markt en heeft ze niet langer de positie om de sociale verworvenheden overeind te houden. Als je je hoop vestigt op de overheid, vraag je om ingrijpen van degene die dat niet meer kan." "In de jaren zestig en zeventig van de vorige eeuw waren we bezig de samenleving te verbeteren. Nu zijn we bezig de mensen te verbeteren, dat wil zeggen, ze zo te maken dat ze functioneren in een systeem dat allerminst sociaal is. Het emancipatiestreven, het streven naar vooruitgang, is geïndividualiseerd.... We kunnen niet terug naar vroeger. Je kunt de geschiedenis niet uitvlakken. Beter is om de verworvenheden van die vermaledijde individualisering mee te nemen naar het nieuwe tijdperk." Zo zijn de voedselbanken het symbool geworden van allerlei dubbelheden. "Het is zowel terug naar de caritas, als een nieuwe vorm van solidariteit. Het streven is ze overbodig te maken, maar ze ontwikkelen zich tot een steeds groter bedrijf; ze zijn vermaledijde instellingen, maar wel met ook positieve kanten: het tegengaan van verspilling, de voedseltuinen die in steeds meer steden rond de voedselbank aangelegd worden waar mensen zelf groenten telen, de contacten die voedsel-banken hebben met mensen die het vertrouwen in officiële instanties verloren hebben. En ook de ontmoetingsfunctie: het is een plek waar klanten sociale contacten kunnen opdoen."

Een prettig lezend en informatief boek

'Genadebrood, de onstuitbare opmars van de voedselbank' is het eerste boek met een breed overzicht van voor- en nadelen van de voedselbank en schetst de geschiedenis van de op-komst van de voedselbanken in Nederland. Het onderwerp zal de komende tijd actueel blij-ven. Bij het grote publiek is niet veel bekend over hoe het er echt aan toe gaat bij een voedselbank: dit boek geeft alle feiten. Ook bevat het boek een fotoreportage over de dagelijkse gang van zaken binnen een voedselbank.

Peter Verschuren, Genadebrood. De onstuitbare opmars van de voedselbank; ISBN 97890 5452 2973, 140 pagina's, geïllustreerd, € 13,90. Zie ook www.uitgeverijpassage.nl. De opbrengsten van het boek zullen in het geheel ten bate zijn van de voedselbanken:
Klik hier om het te bestellen.

Hub Crijns, directeur van landelijk bureau DISK

Afdrukken

Deel deze pagina via sociale media

logo armoede live 10jaarlater

logo expeditie sociale cooperatie

Adres

t.a.v. Amel Namane/ Sociale Alliantie
p/a FNV
Correspondentie per mail heeft de voorkeur:

mailadres2

Volg ons op sociale media